Belangrijke onderwerpen met betrekking tot leerplicht. 

Alle kinderen die in Nederland wonen moeten vanaf een bepaalde leeftijd naar school. Soms kunnen ze echter niet, bijvoorbeeld door ziekte, huwelijk van familieleden of een verhuizing. Het komt ook voor dat kinderen niet naar school gaan vanwege problemen thuis, in de klas met medeleerlingen of met een leraar. Soms spijbelen ze zonder dat de ouders dit weten.

Een gevolg van regelmatig ongeoorloofd schoolverzuim is dat sommige jongeren de school niet afmaken. Ze hebben geen diploma, maken minder kans op werk, hebben minder vooruitzichten in de maatschappij. Het is daarom in ieders belang ongeoorloofd schoolverzuim zoveel mogelijk te voorkomen.

In de leerplichtwet staan regels die geoorloofd verlof regelen en ongewenst schoolverzuim zoveel mogelijk tegen te gaan. De uitvoering van de leerplicht is in handen van de leerplichtambtenaar die in dienst is van de gemeente.

 1. Wanner moet mijn kind naar school?

Uw kind mag naar school als het 4 jaar is.
Hij/zij moet naar school als het 5 jaar is geworden, om precies te zijn: op de eerste schooldag van de maand na de vijfde verjaardag.
Voorbeeld: een meisje wordt 17 maart 2009, 4 jaar. Zij mag op 17 maart 2009 – haar verjaardag – naar de basisschool. Op 1 april van het daarop volgende jaar (2010) moet zij naar school. 

2. Verlofmogelijkheden 5 jarigen

Bijna alle kinderen beleven hun eerste schooldag op vierjarige leeftijd. Hun moeder of vader laat ze bij de juf van groep één achter. Dit is een spannende en belangrijke dag voor de ouders en het kind. De kleuter is op die leeftijd nog niet leerplichtig, maar het is goed voor zijn ontwikkeling om samen met leeftijdgenootjes al naar school te gaan. 

De echte leerplicht begint op de eerste dag van de maand, die volgt op de maand dat een kind vijf jaar is geworden. Soms is een volledige schoolweek te lang voor jonge leerlingen. Daarom biedt de leerplichtwet een mogelijkheid tot vrijstelling. Ouders van een vijfjarige leerling mogen, in goed overleg met de schooldirecteur, hun kind maximaal vijf uur per week thuishouden.

Mocht dit niet genoeg blijken te zijn, dan mag een directeur daar nog vijf extra uren vrijstelling per week bovenop doen. De mogelijkheid voor vrijstelling is uitsluitend bedoeld om overbelasting van de leerling te voorkomen.

Zodra een kind zes jaar is, geldt de overgangsmogelijkheid niet meer. Zesjarige leerlingen moeten allemaal het volledige onderwijsprogramma volgen.

3. Op welke leeftijd houdt de leerplicht op?  

Niet alleen de aanvang van de leerplichtige leeftijd is duidelijk omschreven in de leerplichtwet. Deze wet beschrijft ook het einde van de leerplicht. Iedere leerling heeft te maken met de zogenoemde volledige leerplicht.
Volledige leerplicht is de plicht om op een erkende school ingeschreven te staan en deze school elke schooldag te bezoeken. De volledige leerplicht eindigt op één van de volgende twee momenten:

·         aan het eind van het schooljaar, waarin een leerling zestien jaar is geworden.

·         aan het einde van het twaalfde schooljaar.

Een leerling die op de basisschool een groep overslaat, doorloopt deze school in minder dan acht jaar. Toch telt zijn basisschooltijd voor de berekening van de leerplichtperiode als acht jaar. 

4, Wat is kwalificatieplicht?

Alle leerlingen blijven volledig leerplichtig tot het einde van het schooljaar waarin ze zestien jaar worden. De kwalificatieplicht gaat gelden voor jongeren, die:
a. nog geen achttien jaar zijn;
b. nog geen startkwalificatie hebben behaald en
c. de volledige leerplicht achter de rug hebben.

Zij zijn tot hun achttiende verjaardag (of tot het moment dat zij een mbo2-, havo- of vwo-diploma hebben behaald) kwalificatieplichtig. Dit betekent concreet dat deze jongeren een volledig dagprogramma moeten volgen gericht op het behalen van een startkwalificatie. Hieronder vallen, zoals al is opgemerkt, de havo- en vwo-opleidingen in het voortgezet onderwijs en de beroepsopleidende leerweg (BOL) en de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) in het middelbaar beroepsonderwijs.

De kwalificatieplicht is per 1 augustus 2007 van kracht geworden. Voor leerlingen die voor deze datum 17 jaar zijn geworden geldt een overgangsregeling. Voor hen zal de partiële leerplicht aan het einde van het schooljaar 2007-2008 stoppen. Daarna zijn zij niet kwalificatieplichtig.

5. Moet ik mijn kind aanmelden? Zo ja, waar? En afmelden?

De ouders of verzorgers van een kind zijn verplicht hun kind(eren) in te schrijven bij een door de wet erkende school of onderwijsinstelling. Als uw kind naar een andere school gaat (of moet), moet u hem of haar uitschrijven bij de oude school. Hierbij moet u aangeven naar welke nieuwe school of onderwijsinstelling hij/zij gaat. Op die manier blijft bekend waar de leerling heengaat, zodat hij/zij niet uit beeld raakt. Op de nieuwe school moet u uw kind weer aanmelden. De leerplichtambtenaar controleert de aan- en afmeldingen. 

6. Ik ga buiten de schoolvakanties op vakantie. Mag mijn kind mee?

In principe mag dit niet. Een leerplichtige leerling kan alleen buiten de reguliere schoolvakanties op vakantie als de aard van het beroep van de ouders daartoe speciaal aanleiding geeft. U dient dit aan te tonen. In het geval dat een ouder aantoonbaar niet in reguliere schoolvakanties op vakantie kunnen, bestaat de mogelijkheid dat de directeur van de school tot een maximum van tien schooldagen toestemming geven. Hierbij gelden behalve de maximale duur van 10 schooldagen nog twee andere beperkingen:

–     de leerling krijgt geen verlof in de eerste twee weken van het nieuwe schooljaar omdat hij/zij niet met een achterstand aan een nieuw schooljaar moet beginnen;

–     de leerling kan maar één keer per schooljaar vakantieverlof krijgen. 

7. gewichtige omstandigheden

Het begrip “gewichtige omstandigheden” is in de Leerplichtwet 1969 niet nader beschreven.
Uit de toelichting op dit artikel blijkt, dat gedacht moet worden aan sterfgevallen in de naaste familie, ernstige ziekte van de ouders en zeer slechte weersomstandigheden.

Bij de parlementaire behandeling van de wetswijziging (in 1993) bleek, dat ook zaken zoals doktersbezoek, verhuizing, huwelijk van bloed- en aanverwanten en de viering van culturele gedenkdagen onder het begrip “gewichtige omstandigheden” kunnen worden gebracht.

Voorwaarde is, dat door het hoofd (van de scholen) vooraf verlof wordt verleend. Indien en voor zover door omstandigheden daartoe gedwongen geen verlof is gevraagd, kan het verlof alsnog (achteraf) worden verleend, indien binnen twee dagen na het ontstaan van de verhindering de redenen daarvan alsnog aan de directeur zijn gemeld. 

Er kan sprake zijn van “gewichtige omstandigheden”. Dit is het geval bij:

·         Ernstige ziekte, overlijden of begrafenis/crematie van bloedverwanten of hun partners:

–          bij ouders (eerste graad) maximaal vier dagen verlof;

–          bij broers, zussen of grootouders (tweede graad) maximaal twee dagen verlof;

–          bij oom, tante, neef, nicht of overgrootouders (derde graad) maximaal één dag verlof.

Verhuizing van het gezin naar een andere gemeente:
– maximaal twee dagen verlof.

·         Gezinsuitbreiding:
– maximaal één dag verlof.

Er mag dus géén vrij worden gegeven in verband met:

·         goedkopere vakanties buiten het seizoen;

·         door anderen betaalde vakanties;

·         het ophalen van familie;

·         midweek- of weekeindevakanties;

·         al jaren niet op vakantie geweest;

·         reeds ticket gekocht of reservering gedaan;

·         meereizen met anderen;

·         reeds een andere kind vrij;

·         “vlak voor de vakantie wordt er toch bijna geen les meer gegeven”.

 8. Mijn kind is ziek. Bij wie moet ik dat melden?

De ouders of verzorgers van een kind moeten ervoor zorgen dat hij/zij naar school gaat en de lessen volgt. Als uw kind ziek is of om een andere reden niet naar school kan, dan moet u de directeur van de school waarschuwen. Een telefoontje, de dag dat uw kind ziek wordt, liefst vóór schooltijd of in de pauze, is hiervoor voldoende. Het voorkomt onnodige problemen.

Door omstandigheden kan het mogelijk zijn dat u uw kind niet direct kunt ziekmelden, u heeft dan de gelegenheid om uw kind binnen 2 dagen alsnog ziek te melden bij school. Wordt dit niet gedaan binnen 2 dagen gedaan dan wordt de afwezigheid van uw kind gezien als ongeoorloofd verzuim.

9. Vervangende leerplicht

In sommige gevallen is er voor jongeren vanaf veertien jaar een alternatief leertraject mogelijk. Burgemeester en Wethouders van de gemeente waar een leerling staat ingeschreven, moeten dan eerst in samenspraak met het bevoegd gezag van de school tot de conclusie zijn gekomen dat de leerling daadwerkelijk niet in staat is om volledig dagonderwijs te volgen. Nadat deze conclusie is getrokken, kan een leerling onder de vervangende leerplicht vallen.

10. Vrijstelling van geregeld schoolbezoek

In de leerplichtwet staat omschreven, wanneer een jongere de school niet kan/hoeft te bezoeken. Dit is het geval bij ziekte, schoolsluiting en de vervulling van plichten die voortvloeien uit godsdienst of levensovertuiging. Verder kent de leerplichtwet vrijstelling wegens andere gewichtige omstandigheden (zoals hiervoor beschreven) en zijn de regels voor extra vakantieverlof duidelijk geregeld. 

11. De taak van een leerplichtambtenaar

Het toezicht op de naleving van de leerplichtwet is opgedragen aan Burgemeester en Wethouders. Zij wijzen voor de uitvoering van dit toezicht een of meerdere leerplichtambtenaren aan. Dit klinkt strenger dan het is. Leerplichtambtenaren zijn er niet alleen om overtreders van de leerplichtwet vermanend op de vingers te tikken, maar ze vervullen ook een maatschappelijke zorgtaak. Zij hebben daarvoor een goed inlevingsvermogen, waarmee ze zich verplaatsen in de problemen van de schoolgaande jeugd. Heel soms zijn leerplichtambtenaren genoodzaakt de officier van justitie in teschakelen. Maar zij doen dit alleen als uiterst redmiddel. Het grootste gedeelte van de tijd zijn leerplichtambtenaren actief bezig een oplossing te vinden voor problemen die de schoolloopbaan van een leerling in gevaar kunnen brengen.

Hoe weet een leerplichtambtenaar dat een leerling met een probleem zit? Spijbelgedrag is vaak een duidelijk signaal dat er iets aan de hand is met een jongere. De school meldt dit soort ongeoorloofd schoolverzuim gewoonlijk aan de leerplichtambtenaar, waarna hij gaat uitzoeken of er een ernstige reden achter het verzuim schuilt. Het komt ook vaak voor dat ouders of leerlingen zelf een afspraak met de leerplichtambtenaar maken om een oplossing voor een bepaald probleem te zoeken. De leerplichtambtenaar werkt nauw samen met allerlei organisaties en instanties die zich bekommeren over het welzijn van de jeugd, zodat hij goed weet wat voor soort oplossingen er zijn. 

12. Verplichtingen van schooldirecteuren, ouders en leerlingen

Schooldirecteuren hebben de volgende verplichtingen:

·         Binnen zeven dagen moeten ze de leerplichtambtenaar van de woongemeente van een leerling in kennis stellen van een in- of afschrijving.

·         Wanneer een leerling van school wordt verwijderd, moet de schooldirecteur dit terstond melden aan de leerplichtambtenaar.

·         Voordat een leerling wordt uitgeschreven, moet de school nagaan of de leerling elders wordt ingeschreven. School heeft een actieve rol bij het zoeken van een vervangende school.

·         Schooldirecteuren dragen de verantwoording voor het feit dat ongeoorloofd schoolverzuim wordt gemeld aan de leerplichtambtenaar van de gemeente waar de betreffende leerling staat ingeschreven.

·         Zij moeten de leerplichtambtenaar alle inlichtingen geven die nodig zijn bij de uitvoering van de leerplichttaak.

·         Schooldirecteuren moeten de leerplichtambtenaar in kennis stellen van een leerling die de school voortijdig verlaat.

·         Schooldirecteuren hebben de mogelijkheid van schorsing van maximaal 5 dagen, gevolgd door herplaatsing onder voorwaarden of verwijdering.

Verplichtingen van ouders:

·         Ouders moeten ervoor zorgen dat hun zoon of dochter op een school of onderwijsinstelling staat ingeschreven.

·         Zij zien erop toe dat hun kind de school geregeld bezoekt, dat wil zeggen dat er geen les of praktijktijd wordt verzuimd. Vanaf twaalf jaar is de jongere hier zelf medeverantwoordelijk voor.

·         Ouders dienen de school in kennis te stellen van ziekte van hun kind.

·         Ouders dienen bij andere redenen van afwezigheid van hun kind toestemming van de schooldirecteur te hebben.

Verplichtingen van leerlingen, die twaalf jaar of ouder zijn:

·         Zij moeten de school geregeld bezoeken en kunnen persoonlijk aangesproken worden op ongeoorloofd schoolverzuim.

·         Jongeren die zelfstandig wonen, moeten zelf de school op de hoogte brengen van ziekte of andere gewichtige omstandigheden die hen verhinderen de school te bezoeken.

Wanneer niet aan de bovenstaande verplichtingen is voldaan, dan is er sprake van vermoedelijk ongeoorloofd schoolverzuim. Dit kan een proces-verbaal tot gevolg hebben.
Zie ook via schoolleerplicht

Download: Formulier voor aanvraag buitengewone_verlofdag